Yüksek Riskli AI Sistemlerine Sıkı Kurallar Geliyor.

AB’nin Yapay Zeka Yasası Yürürlükte: Yüksek Riskli AI Sistemlerine Sıkı Kurallar Geliyor

1. AB’nin Yapay Zeka Yasası (AI Act) Resmen Başladı

• 8 Haziran 2024’te yürürlüğe girdi, dünyanın ilk kapsamlı yapay zeka düzenlemesi olarak tarihe geçti.
• Aşamalı uygulama:
  • 2024: Yasaklı AI uygulamaları yürürlükten kalkacak (örn. sosyal skorlama).
  • 2025: Yüksek riskli AI sistemleri için uyumluluk gereklilikleri başlayacak.
  • 2026: Tüm kurallar tamamen geçerli olacak.

2. Yasaklanan ve Sıkı Denetlenen AI Uygulamaları

• Kesin yasaklar:
  • Vatandaşları “sosyal davranış puanı” ile sınıflandıran sistemler.
  • Kamuya açık alanlarda gerçek zamanlı yüz tanıma (polis istisnai durumlarda kullanabilecek).
  • Duygu tanıma teknolojileri (okul/işyeri gibi alanlarda).
• Yüksek riskli kategorideki AI’lar:
  • Kritik altyapı, eğitim, sağlık ve adli süreçlerde kullanılan AI’lar.
  • Bu sistemler için şeffaflık, insan gözetimi ve veri güvenliği zorunlu.

3. ABD’nin Adımları: Biden Yönetimi AI Güvenlik Kurallarını Açıkladı

• Şubat 2024’te yayınlanan yönetmelikler:
  • Federal kurumlar, AI geliştiricilerinden güvenlik testi sonuçlarını paylaşmalarını isteyebilecek.
  • Ulusal AI Enstitüsü kuruldu; özellikle sahte içerik (deepfake) ve siber saldırılara karşı önlemler artırılacak.
  • OpenAI, Google ve Meta gibi şirketlerle gönüllü taahhütler imzalandı.

4. Şirketlere Getirilen Yükümlülükler

• AB’deki yükümlülükler:
  • Yüksek riskli AI’lar için kapsamlı teknik dokümantasyon hazırlama.
  • Veri setlerinin ayrımcılık içermediğini kanıtlama.
  • Kullanıcılara “Bu bir AI ürünüdür” açıklaması yapma zorunluluğu.
• ABD’deki beklentiler:
  • AI modellerinin ulusal güvenlik riski oluşturmaması için testler.

5. Türkiye’nin Konumu ve Yerli Düzenlemeler

• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, 2024’te “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2.0” başlattı.
• TÜBİTAK ve BTK, özellikle siber güvenlik ve etik AI alanlarında projeleri destekliyor.
• Yerli şirketler (örn. HAVELSAN, ASELSAN) askeri/sivil AI çözümleri için çalışıyor.

6. Uzmanlar Ne Diyor?

• “Düzenlemeler inovasyonu engellememeli” (AI Ethics Lab).
• “AB kuralları, küresel standart haline gelebilir” (Brookings Enstitüsü).

Özet: AB, AI’ı “insan hakları temelinde” regüle ederken, ABD daha esnek bir yaklaşım benimsiyor. Türkiye ise yerli teknoloji hamleleriyle sürece dahil oluyor.

Haber Veriyoruz