Nadir Bir Mars Toz Şeytanı Çarpışmasını Şaşırtıcı Detaylarla Görüntüledi.

NASA’nın Perseverance Rover’ı, Nadir Bir Mars Toz Şeytanı Çarpışmasını Şaşırtıcı Detaylarla Görüntüledi
Mars’ta Bir Toz Şeytanı Diğerini Yutuyor (Sanatsal Konsept)

NASA’nın altı tekerlekli keşif aracı Perseverance, Jezero Krateri’nin kenarında dönen mini hortumları görüntüledi.

Mars’ta “toz şeytanları” olarak bilinen girdap şeklindeki toz sütunları, gezegenin yüzeyinde dolaşır ve bazen NASA’nın Perseverance keşif aracının yakaladığı gibi çarpışmalara sahne olur. Rover, Jezero Krateri’nde büyük bir toz şeytanının daha küçük olanı yutmasını nadir bir şekilde kaydetti.

Bu kısa ömürlü mini hortumlar, Mars’ın hava durumunda önemli bir rol oynuyor ve atmosferik davranışın ana göstergelerinden biri. Öngörülemez olsalar da bilim insanları, bu fenomenleri daha iyi anlamak ve Kızıl Gezegen’in dinamik yüzey koşulları hakkında daha fazla bilgi edinmek için çalışıyor.

Mars’ta Toz Şeytanları Çarpışıyor

NASA’nın Perseverance keşif aracı tarafından çekilen çarpıcı bir görüntü dizisi, bir Mars toz şeytanının daha küçük olanı yakalayıp yuttuğunu gösteriyor. Rover’ın navigasyon kamerasıyla kaydedilen bu video, iki toz şeytanının nadir etkileşimini gözler önüne seriyor.

Bu görüntüler, Mars atmosferinin dinamik davranışını incelemek için yapılan bir deneyin parçasıydı. Olay anında Perseverance, çarpışmadan yaklaşık 1 kilometre (0,6 mil) uzaktaydı. Büyük toz şeytanı yaklaşık 65 metre (210 fit) genişliğindeyken, arkasındaki küçük olan ise 5 metre (16 fit) civarındaydı. Ayrıca arka planda iki toz şeytanı daha görülüyor. Bu etkileyici sahne, 25 Ocak 2025’te Jezero Krateri’nin batı kenarındaki “Witch Hazel Hill” adlı bölgede kaydedildi.

Mars’ta Bir Toz Şeytanı Küçük Olanı Yutuyor

NASA’nın Perseverance keşif aracı, 25 Ocak 2025’te Jezero Krateri’nin kenarında bir toz şeytanının diğerini yutmasını görüntüledi. Kaynak: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/CNRS/INTA-CSIC/Space Science Institute/ISAE-Supaero/University of Arizona

Gizemli Girdaplar ve Kaderleri

“Konvektif girdaplar — yani toz şeytanları — oldukça yıkıcı olabilir,” diyor Colorado’daki Space Science Institute’tan Perseverance bilim insanı Mark Lemmon. “Bu mini hortumlar Mars yüzeyinde dolaşırken toz kaldırır ve görüş mesafesini düşürür. Eğer iki toz şeytanı karşılaşırsa, ya birbirlerini yok ederler ya da güçlü olan zayıf olanı yutar.”

Toz şeytanları, sıcak havanın yükselip dönmesiyle oluşur. Mars’ın yüzeyine yakın hava, ısınan toprakla temas ederek yükselir ve üzerindeki daha soğuk havanın içine karışır. Yükselen havanın yerini almak için yüzeye doğru hareket eden hava, dönmeye başlar. Girdap hızlandıkça, buz patencisinin kollarını vücuduna çekerek daha hızlı dönmesi gibi bir etki oluşur. Bu süreçte hava tozu da kaldırır ve böylece bir toz şeytanı doğar.

NASA’nın Perseverance keşif aracı, Ocak 2025’te Jezero Krateri’nin kenarında birden fazla toz şeytanını görüntüledi. Bu büyüleyici fenomen, on yıllardır Mars’taki robotik keşif araçları tarafından inceleniyor. Kaynak: NASA/JPL-Caltech/LANL/CNES/CNRS/INTA-CSIC/Space Science Institute/ISAE-Supaero/University of Arizona

Bu Hortumlar Neden Önemli?

“Toz şeytanları, Mars’ın hava durumunda önemli bir rol oynuyor,” diyor NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’ndan Perseverance proje bilimcisi Katie Stack Morgan. “Bu fenomenleri incelemek önemli çünkü hakim rüzgar yönleri ve hızı gibi atmosferik koşulları gösteriyorlar. Ayrıca Mars atmosferindeki tozun yaklaşık yarısından sorumlular.”

Perseverance, 2021’de Mars’a inişinden bu yana birçok kez toz şeytanlarını görüntüledi. Hatta 27 Eylül 2021’de, Jezero Krateri’nin tabanında dans eden bir grup toz şeytanını kaydetti ve SuperCam mikrofonuyla bir toz şeytanının sesini ilk kez duyurdu.

NASA’nın Viking yörünge araçları, 1970’lerde ilk kez Mars toz şeytanlarını fotoğraflamıştı. İki yıl sonra Pathfinder görevi, bir toz şeytanını yüzeyden görüntüleyen ve hatta iniş aracının üzerinden geçerken tespit eden ilk misyon oldu. Spirit ve Opportunity ikiz keşif araçları da birçok toz şeytanını kaydetti. Perseverance’ın Mars’ın diğer tarafında Gale Krateri’ndeki Sharp Dağı’nı keşfeden kardeş aracı Curiosity de benzer girdapları gözlemliyor.

Kaynak: NASA/JPL-Caltech, SciTechDaily
Haber Veriyoruz