Günlük hayatta kullandığımız Polimerlerden yapılmış tüm maddeler.

Yeni Araştırma, Popüler Günlük Ürünlerde Bulunan Kimyasalların Şok Edici Sağlık Risklerini Ortaya Çıkarıyor.

Yeni bir çalışma, polimerik alev geciktiricilerin zararlı kimyasallara dönüşerek ciddi sağlık ve çevre riskleri oluşturduğunu ortaya koyuyor. Araştırmacılar, çevrede toksik yan ürünler tespit etti ve insan sağlığı ile vahşi yaşam üzerinde potansiyel zararlara dair kanıtlar buldu. Bilim insanları, PFAS gibi diğer polimerlerin de toksik küçük moleküller saldığını belirterek acil düzenleyici önlemler alınması çağrısında bulunuyor.

Günlük ürünler düzenlenmemiş toksik kimyasallar içeriyor.

Yıllardır bilim camiası, polimerlerin—büyük moleküller—ürünlerden insan vücuduna geçemeyecek kadar büyük olduğunu ve bu nedenle sağlık riski oluşturmadığını varsayıyordu. Bu nedenle polimerler büyük ölçüde düzenlenmemiş durumda kaldı ve ABD Toksik Maddeler Kontrol Yasası ve AB’nin REACH düzenlemesi gibi önemli toksik madde yasalarından muaf tutuldu. Ancak, Nature Sustainability dergisinde yayımlanan çığır açan bir hakemli çalışma, alev geciktirici olarak kullanılan bazı polimerlerin daha küçük, zararlı kimyasallara dönüşebileceğini ortaya koydu.

Çalışmanın kıdemli yazarı ve Çin’deki Jinan Üniversitesi’nden bilim insanı Da Chen, “Araştırmamız, polimerlerin toksik kimyasallar için bir Truva atı görevi görebileceğini öne sürüyor,” dedi. “Ürünlere inert büyük moleküller olarak ekleniyorlar, ancak zamanla bozunarak bizi zararlı parçalanma ürünlerine maruz bırakıyorlar.”

Araştırmacılar, yasaklanan alev geciktiricilere “toksik olmayan” alternatifler olarak geliştirilen iki polimerik bromlu alev geciktiriciyi (polyBFR) test etti. Her iki polyBFR’nin de onlarca türde küçük moleküle parçalandığını buldular. Bu küçük moleküllerin zebra balıklarında yapılan toksisite testleri, mitokondriyal disfonksiyon, gelişimsel ve kardiyovasküler zarara yol açma potansiyeli olduğunu gösterdi.

Çevresel Kirlenme ve İnsan Maruziyeti

Bilim insanları, bu polimer parçalanma ürünlerini çevrede aramaya devam etti ve toprak, hava ve tozda tespit ederek alarmı daha da artırdı. Seviyeler, elektronik atık geri dönüşüm tesislerine yakın bölgelerde en yüksek çıktı ve tesislerden uzaklaştıkça azaldı. Bu sonuçlar, elektroniklerde polyBFR kullanımının, insan ve vahşi yaşamın maruz kalma ve zarar görme potansiyeliyle birlikte toksik parçalanma ürünlerinin çevreye salınmasına yol açtığını doğruluyor.

Toronto Üniversitesi’nden profesör ve çalışmanın ortak yazarı Miriam Diamond, “Bu polyBFR’lerin elektroniklerde yaygın kullanımı, bu ürünler üretilirken, evlerimizdeyken ve atıldığında veya geri dönüştürüldüğünde maruziyete neden olabilir,” dedi. “Üretim hacimlerinin çok yüksek olduğu tahmin edildiğinden (kimya endüstrisi hacimleri açıklamıyor), kirlenme potansiyeli—ve bunun sonucunda insanlar ve vahşi yaşam üzerinde ciddi zararlar—beni büyük ölçüde endişelendiriyor.”

Endüstri İddiaları vs. Bilimsel Kanıtlar

Kimya üreticileri ve ticaret grupları, polyBFR’leri yasaklanan monomerik alev geciktiricilere (örneğin, heksabromosiklododekan ve dekabromodifenil eter) çevre dostu ve tehlikesiz alternatifler olarak tanıtıyor. Bu, elektronikler, inşaat malzemeleri ve araçlar için yanmazlık standartlarını karşılamak amacıyla yapılıyor. Ancak, bu standartların birçoğu için gerçek dünyadaki yangın güvenliği faydaları henüz gösterilemedi.

Çalışma, per- ve polifloroalkil maddeler (PFAS) gibi tüketici ürünlerinde kullanılan diğer polimer türleri için de önemli sonuçlar taşıyor. PFAS polimerleri, çocuk üniformaları, gıda ambalajları ve kozmetikler dahil olmak üzere tekstillere ekleniyor. Bu çalışmaya benzer şekilde, önceki araştırmalar florlu polimerlerin çok sayıda safsızlık içerdiğini ve daha küçük toksik moleküller saldığını göstermişti. PFAS üreticileri, florlu polimerlerin düzenleme dışında tutulması gerektiğini savunsa da, bilim insanları florlu polimerlerin PFAS sınıfının bir üyesi olduğunu ve tüm PFAS sınıfının kullanımından kaçınılması gerektiğini savunuyor.

Green Science Policy Institute’nin İcra Direktörü ve çalışmanın ortak yazarı Arlene Blum, “Düzenlemelerden kaçmak için alev geciktirici ve PFAS üreticileri giderek daha fazla günlük ürünlerde polimer kullanımına yöneliyor,” dedi. “Sonuç olarak, sorunlu polimerler dokunduğumuz, oturduğumuz, giydiğimiz ve evlerimizde bulundurduğumuz ürünlerden toksik küçük moleküller salıyor. Düzenleyicilerin, özellikle çocuklar olmak üzere tüketicileri ciddi kimyasal zararlardan korumak için bu boşluğu kapatması gerekiyor.”

Referans:
“Environmental impacts of polymeric flame retardant breakdown” by Xiaotu Liu, Yinran Xiong, Xiao Gou, Lei Zhao, Shanquan Wang, Yanhong Wei, Xiaoyun Fan, Yang Yu, Arlene Blum, Lydia Jahl, Miriam L. Diamond, Yiping Du, Zhuyi Zhang, Shuxin Jiang, Xiaowei Zhang, Ting Wu and Da Chen, 3 Mart 2025, Nature Sustainability.

Haber Veriyoruz