Çin İran’daki tüm vatandaşlarını tahliye ettiriyor.

Patlama ve saldırılar sırasında İran’dan tahliye olan Çin vatandaşlarından ilk elden deneyimler: Tıkalı yollar, sınır kapılarında uzun kuyruklar

İran’ın devlet televizyonu İslam Cumhuriyeti Haber Ağı’nın kullandığı binaya 16 Haziran 2025’te İsrail saldırısı sonrası yükselen dumanlar 

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, Salı günü düzenlediği basın toplantısında, İsrail ve İran arasında çatışma çıkar çıkmaz Çin Dışişleri Bakanlığı ve ilgili büyükelçiliklerin diğer devlet kurumlarıyla işbirliği yaparak İran ve İsrail’deki Çin vatandaşlarının güvenliğini sağlamak ve hızla tahliye etmek için çaba gösterdiğini belirtti. Guo, bazı vatandaşların komşu ülkelere güvenli şekilde nakledildiğini de sözlerine ekledi.

Global Times muhabirleri, Salı günü İran’daki çok sayıda Çin vatandaşıyla görüştü. Büyük çoğunluğu tahliye yolundaydı veya ayrılmak üzere hazırlık yapıyordu. Az sayıda kişi ise geçici olarak Tahran’dan İran’ın kırsalına veya Hazar Denizi yakınlarına gitmeyi tercih etmişti.

İran hava sahasının İsrail askeri operasyonları nedeniyle kapatılarak tüm uçuşların durdurulduğu göz önüne alındığında, Çin vatandaşlarının çoğunun Ermenistan ve Azerbaycan gibi komşu ülkelerle kara sınır kapılarından çıkmaya çalıştığı öğrenildi.

“Yollar aşırı kalabalıktı, dağlarda patlamalar gördüm”
Şirketinin tahliye otobüsüyle ayrılan bir Çin vatandaşı, Azerbaycan sınır kapılarının önceki günlerde kapatıldığını, bu nedenle nispeten daha uzak olan Ermenistan sınırını tercih ettiğini anlattı. Yerel saatle Salı sabahı 09.00 civarında sınır kapısına ulaştıklarını belirten vatandaş, şunları aktardı:

*”Tahran’dan Pazartesi sabahı 06.00’da ayrıldık. Sınıra iki saat uzaklıktaki bir konaklama noktasına akşam 22.00’de varabildik. Yollar aşırı kalabalıktı. Normalde iki saat süren 150 km’lik Tahran-Kazvin yolculuğu o gün beş saat aldı.”*

Salı günü yolculuğa devam ederek iki saatten fazla süren zorlu bir yolculuk sonrası sınıra ulaştıklarını söyleyen vatandaş, “Birçok köy yolundan geçtik, yollar bozuktu. Dağlarda patlatılmış bazı tesisler gördüm” ifadelerini kullandı.

“Tahran’ın merkezi terk edilmiş gibiydi”
Tahran’ın merkezinden ayrılırken şehrin adeta terk edilmiş gibi göründüğünü belirten vatandaş, bu durumun alışılagelmişin tam tersi olduğunu vurguladı: “Normalde kent merkezleri kalabalık, çevre yolları sakindir. Ancak şimdi birçok İranlı da özellikle Hazar Denizi’ne doğru tahliye oluyor.”

Benzin istasyonlarında uzun kuyruklar oluştuğunu da aktaran vatandaş, “Yakıt almak yaklaşık bir saat sürdü. Her araç 15 litreyle sınırlıydı, fazlası için bahşiş vermek gerekiyordu” dedi.

Ermenistan sınırına 17-18 saatlik zorlu yolculuğun ardından ulaştıklarında, aralarında birçok Çin vatandaşının da bulunduğu uzun kuyruklarla karşılaştıklarını belirtti.

“Durumun bu kadar hızla kötüleşeceğini beklemiyordum” diyen vatandaş, Tahran’dan ayrılırken “Belki de bu gereksizdir, yakında dönerim” diye düşündüğünü ancak şimdi dönüşün aylar alabileceğini kaydetti.

“Öncekilerden farklı: Durum ciddi”
Tahran’da otel işleten ve 10 yıldan fazladır İran’da yaşayan Wang Li, Salı’nın erken saatlerinde otelinden öğrenci, işçi, iş insanı ve resmi heyetlerden oluşan 100’den fazla Çin vatandaşını taşıyan dört otobüsün Azerbaycan’a hareket ettiğini söyledi.

Çin Büyükelçiliği ve yerel Çin toplumunun koordinasyonuyla Pazar günü iki otobüsün İran-Ermenistan sınırından tahliye gerçekleştirdiğini belirten Wang, Salı günü daha fazla otobüsün yola çıkacağını ve ardından otelin geçici olarak kapanacağını ifade etti.

İran’da onlarca yıldır faaliyet gösteren bir Çinli iş insanı, bazı vatandaşların Türkiye üzerinden İstanbul’a ulaşmaya çalıştığını, hemen ayrılamayanların ise kırsala veya Hazar bölgesine gittiğini aktardı. Bu bölgelerin devlet tesisleri ve askeri-endüstriyel hedeflerden uzak olduğu için daha güvenli görüldüğünü belirten iş insanı, “Birçok kişi bir aylık gıda stoku yaptı. Bu, önceki İsrail saldırılarından tamamen farklı – durum ciddi” dedi.

“Ölümden döndüm”
Tahran’da Peking ördek restoranı işleten Mahasan, başkentten tahliye yolundayken Global Times’a yaşadığı çarpıcı anı anlattı:

“Pazar öğlen, restoranımın karşısındaki otelin arkasındaki hükümet binasına İsrail bombası isabet etti. Patlama o kadar şiddetliydi ki yakındaki binaların camları paramparça oldu. Tam da otelin zemin katındaydım ve kaçmayı başardım – gerçek bir ölümden dönüş.”

Bu olayın kendisini geçici olarak İran’dan ayrılmaya karar vermeye ittiğini söyleyen Mahasan, önce Tahran’ın batısındaki Karaj kentine gittiğini belirtti. Bazı Çin vatandaşlarının da pasaportlarını alamadan aceleyle kırsala gitmek zorunda kaldığını, Pazartesi günü Büyükelçiliğin yardımıyla belgelerini alabildiklerini anlattı.

Kendisinin Salı günü Azerbaycan’a gittiğini, yıllardır kurduğu bağlantılar sayesinde diğerlerine yardım etmek için geride kaldığını ifade eden Mahasan, “Son günlerde bu kadar çok patlamaya ve sivilin kaçışına tanık olmak, savaşın acıdan başka bir şey getirmediğini bir kez daha gösterdi” dedi.

Kaynak. Bai Yunyi, Chen Zishuai ve Li Meng
Haber Veriyoruz