Bildiğiniz Kg Öldü, Yaşasın Yeni Kg!
16 Kasım’da yaklaşık 60 ülkeden temsilci, bir kilogramın tanımını değiştirmek için Fransa’nın Versailles kentinde buluşacak. Sadece kilogramı değil, sıcaklığın temel birimi olan Kelvin’i, madde miktarını belirten birim olan molü ve elektrik akımı için geçerli olan birim amperin tanımlarını da değiştirecekler. Bu da bir günde 7 temel uluslararası ölçü biriminden 4’ünün değişmesi demek. Ve tüm bunlardan sonra, tüm ölçü birimleri insan eliyle yapılmış fiziksel şeylerdense doğanın temel sabitlerine dayandırılacak.
Kilogram, bir fiziksel nesne üzerinden tanımlanan son temel ölçü birimi. 1799’dan beri bir kilogramı, Paris’te tutulan bir metal silindirin kütlesi tanımlıyor. Bu metal silindir daha sonra, bir kere,1889’da değiştirildi.
Ama bu Uluslararası Prototip Kilogramın (daha bilinen adıyla büyük K) bazı problemleri var. Demek istediğim şu ki, her ne kadar teoride özdeş silindirler olsa da bilim insanları kütlelerinin farklılık gösterdiğini buldu. Yani kendi kütlesini bile korumuyor. Buna ek olarak büyük K’ye ulaşmak hayli zor, bu da bu tanımı kullanmayı gerçekten zor hale getiriyor.
Peki herkesin her yerde ulaşabileceği ve hiç değişmeyecek bir kütle standardını nasıl oluşturursunuz? Çözüm, Planck sabitine belirlenmiş, kesin bir değer atamaktan geçiyor.
Kulağa biraz garip geldiğini biliyorum, bu yüzden biraz sabırlı olun lütfen.
Planck sabiti, genel olarak, bir fotonun frekansının onun enerjisiyle olan ilişkisiyle bilinir. Ama şunu da biliyoruz ki enerji ve kütle E=m*c^2 formülüyle ilişkilendirilmiştir. Umuyorum ki Planck sabitinin kütleye nasıl dahil olduğunu görebiliyorsunuzdur. Ama bugün ben bu videoyu kaydederken de geçerli olan problem şu ki Planck sabiti bir belirsizlik taşır. Yani Planck sabitinde bulunan virgülden sonraki sayıları büyük oranda biliyoruz ama o son birkaç rakamı yok mu… İşte onlar belirsiz. Kesin olan ise Paris’te yeraltında iklim kontrolü sağlanan bir kasada tutulan o platin-iridyum alaşımlı silindirin kütlesi.