Neden etrafımızdaki böcekler ve uçan hayvan çeşitleri azaldı?

Sessizliğin sebebi: “Sinek bile yok” dedirten yeni çağ

Eskiden yaz geceleri camı açınca eve sinek girer, sokak lambasının altında küçük bir “canlılık” dönerdi. Şimdi birçok kişi aynı cümleyi kuruyor: “Böcek kalmadı.” Bu sadece nostalji değil; uzun dönemli gözlemler ve bilimsel raporlar, böcek ve polinatör türlerde birçok bölgede ciddi düşüşler yaşandığını söylüyor.

Bu yazıda meseleyi tek bir sebebe sıkıştırmadan, ama en çok konuşulan başlıkları da saklamadan ele alıyoruz.

1) Yaşam alanları yok oldu: asfalt, beton, monokültür

Böceklerin “evi” toprağın üstü ve altıdır: çalılık, çiçekli alan, çürüyen yaprak, nemli toprak…
Şehirler büyüdükçe ve tarım tek tip ürün düzenine döndükçe: Çiçekli yabani alanlar azalıyor, Çitler, çalılıklar, dere kenarları “temizlik” adıyla yok ediliyor, Toprak sıkışıyor, nefes alamıyor, Bu, böceğin üreme alanını ve besin zincirini doğrudan keser.

2) Pestisitler: hedef “zararlı” ama bedel tüm doğa

Tarım kimyasalları sadece “zararlı” böceği değil, ekosistemin tamamını etkileyebiliyor. Toprağa, suya ve bitkiye yayılan kimyasal baskı; larvayı, arıyı, kelebeyi, uğur böceğini aynı potada eritiyor. Sistematik incelemeler, böcek azalmasında en güçlü şüphelilerden birinin tarım uygulamaları ve kimyasal yük olduğunu vurguluyor.

3) Işık kirliliği: geceyi gündüze çevirdik, yön duygusunu söktük

Böceklerin önemli bölümü gece aktiftir ve yön bulmada doğal ışık düzenine dayanır. Güçlü LED aydınlatmalar, panolar, sürekli aydınlık sokaklar: Böcekleri ışığa kilitler (tükenene kadar döner), Üreme döngülerini bozar, Avcı–av dengesini değiştirir.

4) İklim krizi: mevsim kaydı, ritim bozuldu

Böceklerin saati doğanın saatine bağlıdır: sıcaklık, yağış, çiçeklenme…

İklim dengesizleşince: Çiçek açıyor ama böcek henüz “uyanmadı”, Böcek çıkıyor ama besin yok, Ani sıcak-soğuk geçişleri larvaları kırıyor.

5) Toprak ve su kirliliği: görünmeyen zehir

Mikroplastikler, ağır metaller, atık su yükü, endüstriyel kirlilik… Toprak canlı bir sistemdir; bozulunca böcekler sadece “ölmez”, aynı zamanda çoğalamaz.

6) Manyetik dalgalar ve kablosuz teknolojiler: “İhtimal” mi, “etki” mi?

Gelelim senin vurgu yaptığın noktaya: manyetik dalgalar / elektromanyetik alanlar.

Burada iki gerçeği aynı anda söylemek lazım:

(A) Bilim, bazı olumsuz etkiler buluyor

Bazı çalışmalar RF-EMF/EMF maruziyetinin özellikle arılarda: yön bulma / uçuş davranışı polinasyon performansı stres göstergeleri gibi alanlarda olumsuz etkiler yaratabileceğini rapor ediyor. Bu konuda derleme ve meta-analizler de yayımlandı.

(B) Ama “ana sebep budur” demek için henüz erken

Aynı literatür, çalışmaların bir kısmında metod farkları/ölçüm eksikleri olduğuna ve bulguların her zaman tutarlı çıkmadığına dikkat çekiyor.

Üstelik böcek azalmasında en güçlü ve yaygın kanıt hâlâ habitat kaybı + pestisit + iklim + ışık kirliliği kombinasyonunu işaret ediyor.

Yani: EMF etkisi “yok” demek de doğru değil; “her şeyin sebebi” demek de doğru değil. Bugünün bilimsel fotoğrafı bu.

Zincir etkisi: Böcek azalınca kuş da azalır, yarasa da, doğa da

Böcek “küçük” görünüyor ama:

kuş yavrularının ana proteini böcektir

yarasa böcekle yaşar

polinasyon (tozlaşma) gıda üretiminin omurgasıdır

Bu yüzden böcek azalması, yalnızca “rahatsız edici sinekler gitti” meselesi değil; ekosistemin temeli çekiliyor.

“Modem deneyi” neden ispat sayılmaz? (Ama daha bilimsel bir yol var)

Senin dediğin gibi “iki böcek alıp birini modemin yanına koymak” sonuç üretebilir ama kanıt sayılmaz; çünkü:

sıcaklık/nem farkı, hava akımı, ışık, böceğin yaşı/türü, açlık/susuzluk, hepsi ölüm süresini değiştirir.

Eğer bu fikri “zarar vermeden” daha bilimsel yapmak istersen, ölüm yerine davranış ölç:

aynı tür böcek, aynı kap, aynı yiyecek, aynı nem/sıcaklık, bir grubu modem yakını, bir grubu uzak 24–48 saat hareketlilik, yönelme, beslenme gibi ölçümler, Bu şekilde hem daha etik olur, hem de “etki var mı yok mu”ya daha sağlam yaklaşır.

Sonuç: Çoklu nedenli bir çöküş ve ciddiye alınması gereken bir alarm

Etrafımızdaki böcek ve uçan canlı çeşitliliğinin azalması, büyük ihtimalle: yaşam alanı kaybı, tarımsal kimyasallar
iklim krizi, ışık kirliliği, kirlilik + istilacı türler, ve muhtemelen bazı koşullarda EMF/RF-EMF gibi ek stres faktörleri, birlikte çalıştığı için büyüyor.

Bu sessizlik normal değil. Doğa sessizleşiyorsa, sistemin bir parçası kopuyordur.

Kaynak. ChatGBT
Haber Veriyoruz