Mars robotumuzun pili mi bitti yoksa enerjisi mi? Harap olmuş…

NASA’nın rahatsız edici keşfi, Mars yüzeyinde harap olmuş bir robot.

NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) uzay aracı, emekliye ayrılan InSight iniş aracının yeni bir görüntüsünü yakaladı ve güneş panellerinde ne kadar toz biriktiğini ortaya çıkardı. MRO’nun HiRISE (Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi) kamerası tarafından 23 Ekim’de çekilen son görüntüde, InSight’ın bir zamanlar parlayan panelleri, çevredeki manzarayla aynı kırmızımsı-kahverengi tonuna bürünmüş durumda.

Kasım 2018’de Mars’a iniş yaptığından beri InSight, Mars depremlerini tespit eden ilk görev olarak tarihe geçti ve bilim insanlarına Kızıl Gezegen’in kabuğu, mantosu ve çekirdeği hakkında daha derin bir anlayış kazandırdı. Dört yıllık görevi boyunca, projeyi yöneten NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet Propulsion Laboratory (JPL) mühendisleri, iniş aracının durumunu yakından izledi.

InSight’ın yerleşik kameralarından ve MRO’nun HiRISE’ından alınan görüntüleri kullanarak, toz birikiminin güneş panellerini ve nihayetinde çalışma yeteneğini nasıl etkilediğini takip ettiler. Sonunda, InSight’ı durduran mekanik bir arıza değildi — sadece Mars tozuna gömülmüş ve güçsüz kalmıştı.

InSight’ın tozlu dinlenme yerine son bir bakış

NASA, InSight’ı resmen Aralık 2022’de emekliye ayırdı, çünkü iniş aracı gücünü kaybetmiş ve genişletilmiş görevi sırasında sessizliğe bürünmüştü. İletişim kesildikten sonra bile mühendisler, Mars rüzgarlarının güneş panellerinden yeterince tozu temizleyerek aracı yeniden çalışır hale getirebileceği umuduyla herhangi bir yaşam belirtisi dinledi. Ancak iki yıllık radyo sessizliğinin ardından, InSight’ın artık Dünya’ya sinyal göndermeyeceği açıkça belli oldu. NASA, bu yılın sonuna kadar sinyal dinlemeyi tamamen durdurmayı planlıyor.

Son bir veda olarak, bilim insanları en son HiRISE görüntüsünü talep etti. Bu hem iniş aracına veda etmek hem de iniş alanının zaman içinde nasıl değiştiğini takip etmek için yapıldı. InSight artık veri toplamıyor olsa da, Elysium Planitia’daki dinlenme yeri, tozun Mars yüzeyini nasıl şekillendirdiğine dair bilgiler sunmaya devam ediyor.

“InSight sessizliğe bürünmüş olabilir, ancak bize Mars hakkında değerli dersler vermeye devam ediyor,” dedi Providence, Rhode Island’daki Brown Üniversitesi’nden bilim ekibi üyesi Ingrid Daubar. “Yüzeyde tozun nasıl biriktiğini ve ne kadarının rüzgar ve toz şeytanları tarafından temizlendiğini takip ederek, gezegenin rüzgar modelleri, toz döngüleri ve Mars manzarasını şekillendiren diğer güçler hakkında bilgi ediniyoruz.”

Toz Şeytanları ve Kraterler

Toz, Mars’ın yüzeyini ve atmosferini şekillendirmede büyük bir rol oynuyor. Bunu incelemek, bilim insanlarının gezegenin zaman içinde nasıl evrimleştiğini anlamalarına yardımcı olurken, mühendislere de özellikle güneş enerjisine dayalı gelecek görevleri tasarlamak için ihtiyaç duydukları bilgiyi sağlıyor. Toz, hassas mekanik parçalara sızma eğiliminde olduğundan, nasıl hareket ettiğini anlamak, gelecekteki uzay araçlarının daha uzun süre çalışmasını sağlamanın anahtarı olabilir.

InSight hala çalışır durumdayken, bilim insanları MRO’nun Mars yüzeyinde kıvrılan toz şeytanı izlerinin görüntülerini iniş aracının rüzgar sensörü verileriyle karşılaştırdı. Bu girdap fırtınalarının kışın azaldığını ve yazın yeniden şiddetlendiğini keşfettiler, bu da Mars’ta bile mevsimsel hava olaylarının var olduğunu kanıtlıyor.

Toz, Mars’ı zaman içinde nasıl şekillendiriyor?

Görüntüler, meteoroid çarpmalarını incelemek için de kilit bir rol oynadı. Mars’ta bir bölgede ne kadar çok krater varsa, yüzeyi o kadar eskidir. Bu, Dünya’daki tektonik aktivitenin sürekli olarak manzarayı yeniden şekillendirmesiyle büyük bir tezat oluşturuyor. Zamanla toz, kraterlerin kenarlarını yumuşatır ve bunun ne kadar hızlı gerçekleştiğini ölçerek bilim insanları bir çarpma alanının gerçekte ne kadar eski olduğunu tahmin edebilir.

Mars’ın geçmişini ne kadar hızlı gömdüğünü anlamanın bir başka yolu da InSight’ın kendi iniş izlerinden geliyor. İniş aracının retroroket iticileri tarafından bırakılan patlama halkası, 2018’de Mars toprağına iniş yaptığında belirgin ve koyu renkteydi. Şimdi, bu bir zamanlar belirgin olan izler, gezegenin karakteristik pas rengine geri dönüyor ve tozun manzarayı ne kadar hızlı şekillendirdiğini takip etmek için başka bir yöntem sunuyor.

HiRISE, Mars’taki uzay araçlarının birçok fotoğrafını çekti. Yüzeyde dolaşmaya devam eden Perseverance ve Curiosity keşif araçlarından, uzun süredir sessiz olan eski görevlere kadar. Bunlar arasında Spirit ve Opportunity keşif araçları ile Phoenix iniş aracı da var; hepsi artık Mars tozunda kalıcı birer iz olarak dinleniyor.

Haber Veriyoruz