İnsan Beynini İyileştirmeye Yardımcı Olabilir.

Kırkayak Molekülleri Karıncaları Şaşırtıyor – ve İnsan Beynini İyileştirmeye Yardımcı Olabilir

Kırkayak Yakın Çekim
Kırkayakların salgıladığı kimyasallar karıncaları dezoryante ediyor – ve aynı bileşikler insan beynindeki reseptörleri de etkileyebilir. Bu beklenmedik keşif, gelecekteki ağrı tedavilerine ışık tutabilir. Kaynak: Shutterstock

Orman zemininin altında saklı, mütevazı kırkayak, ağrı ve nörolojik hastalıkların tedavisinde anahtar rol oynayabilir.

Virginia Tech’ten bilim insanları, yerel bir kırkayak türünün salgılarında yeni bir kompleks molekül ailesi keşfetti. Karıncaları şaşırtacak kadar güçlü olan bu bileşikler, aynı zamanda insan beynindeki ağrı kesiciyle bağlantılı reseptörlerle etkileşime giriyor. Şimdi araştırmacılar, bu beyin etkileyici molekülleri sentezlemek için yarışıyor ve doğanın en eski canlılarından birini şaşırtıcı bir iyileşme kaynağına dönüştürebilir.

Kırkayakların Gizli Silahı: İlaç Keşfinde Yeni Bir Ufuk

Kırkayaklar genellikle kötü bir üne sahip – çok sayıda bacakları insanları ürkütüyor ve “ürkütücü böcekler” olarak sınıflandırılmalarına neden oluyor. Ancak bu eklembacaklıların salgıları, nörolojik hastalıklar ve ağrı tedavisi için yeni ilaç keşiflerinin anahtarı olabilir.

Kimyager Emily Mevers ve ekibi, yakın zamanda kırkayak salgılarında, karınca beyinlerindeki belirli nöroreseptörleri modüle edebilen yeni bir kompleks yapı keşfetti.

Keşfedilen bu yapılar, doğal olarak oluşan alkaloid adı verilen bileşikler sınıfına giriyor. Mevers ekibi, bu bileşiklere, Virginia Tech’in Blacksburg kampüsündeki Stadium Woods’ta bulunan Andrognathus corticarius kırkayağının adını vererek andrognathanoller ve andrognathinler isimlerini koydu. Bu keşifler yakın zamanda Journal of the American Chemical Society‘de yayımlandı.

Orman Zeminindeki Gizli Eczaneyi Açığa Çıkarmak

Mevers, ilaç keşfi adına az araştırılmış ekolojik nişlerin kimyasını kullanma konusunda uzmanlaşmıştır – bu durumda kırkayaklar.

Stadium Woods’tan yaprak döküntüleri ve düşmüş dalların altından toplanan kırkayakları inceleyen Mevers ve ekibi, kırkayakların savunma bezlerindeki bileşikleri tanımlamak için çeşitli analitik araçlar kullandı. Ayrıca, kırkayakların bu bileşikleri yırtıcılardan korunmak için salgıladıklarını ve aynı zamanda konumlarını türdeşlerine bildirdiklerini öğrendiler.

Emily Mevers ve Rose Campbell
Kimyager Emily Mevers (sağda) ve yüksek lisans öğrencisi Rose Campbell, Stadium Woods’ta kırkayak aramak için kütükleri kaldırıyor. Kaynak: Steven Mackay/Virginia Tech

Kırkayak Dünyasının Gizemleri

Yaygın olmalarına rağmen, kırkayaklar hakkında birçok şey gizemini koruyor – özellikle yaşam alanları, sayıları, beslenme alışkanlıkları, davranışları ve kimyasal yapıları. Mevers, entomoloji bölümünden kırkayak uzmanı Paul Marek ile işbirliği yaparak bu boşlukları doldurmaya ve keşfettiklerinin gelecekteki ilaçlar için kullanışlı olup olmayacağını araştırıyor.

Daha önce Mevers ve Marek, Pasifik Kuzeybatısı’na özgü Ishchnocybe plicata adlı bir kırkayak türünü incelemiş ve ilgili alkaloidlerin güçlü ve seçici bir şekilde *Sigma-1* adlı tek bir nöroreseptörle etkileşime girdiğini keşfetmişti. Bu etkileşim, bu bileşik ailesinin ağrı ve diğer nörolojik bozuklukların tedavisinde farmakolojik potansiyele sahip olabileceğini gösterdi.

Mevers grubu, yeni alkaloidlerin Hokie kırkayağı tarafından fiziksel olarak rahatsız edildiğinde aktif olarak salgılandığını keşfetti. Bu salgılar, doğal bir avcı olduğu varsayılan karıncalarda dezoryantasyona neden oluyor. Bu bileşiklerin bir alt kümesi, Sigma-1 nöroreseptörüyle benzer etkileşimlere sahip.

Kırkayak İzlerinden Ecza Dolabına

Yeni keşfedilen kompleks bileşiklerin ardından bir sonraki adım, bunları daha büyük miktarlarda sentezleyecek ve biyomedikal uygulamalarını değerlendirecek kişileri bulmak.

Mevers, “Bu bileşikler oldukça karmaşık, bu yüzden laboratuvarda sentezlenmeleri biraz zaman alacak” dedi.

Daha büyük miktarlar elde edildiğinde, Mevers özelliklerini ve ilaç geliştirmedeki potansiyelini daha iyi inceleyebilecek.

Referans:
Paige Banks, Carla Menegatti, Lin Du, Paul E. Marek ve Emily Mevers tarafından kaleme alınan “The Discovery of Complex Heterocycles from Millipede Secretions” başlıklı çalışma, 17 Temmuz 2025, Journal of the American Chemical Society.

Kaynak. Virginia Tech, 27 Temmuz 2025
Haber Veriyoruz