Evreni Yanlış Mı Okuyoruz?

Evreni Yanlış Mı Okuyoruz? Yeni Yöntem, Çarpışan Kara Deliklerin Sırlarını Açığa Çıkarabilir

Bilim insanları, evrenin en şiddetli ve gizemli çarpışmalarına dair daha net bir bakış sunan, yerçekimi dalgalarını analiz etmek için yeni bir yöntem geliştirdi.

Kara delik çarpışmaları gibi evrendeki en güçlü olayları inceleyiş biçimimizi kökten değiştirebilecek bir teknik ortaya çıktı. Portsmouth Üniversitesi, Southampton Üniversitesi ve University College Dublin’den araştırmacılar, yerçekimi dalgalarını yorumlamak için daha hassas bir yöntem geliştirdi. Bu dalgalar, kara delikler gibi devasa kozmik cisimlerin şiddetli birleşmeleri sırasında uzay-zamanda oluşan ince bozulmalardır.

Nature Astronomy’de yayınlanan çalışma, kara delikler hakkında yeni keşifler sunmasa da, yerçekimi dalgası verilerinin teorik modellerle karşılaştırılma şeklinde büyük bir ilerleme sağlıyor. Bu gelişme, gelecekteki keşifler için sağlam bir temel oluşturuyor.

Yerçekimi dalgaları ilk kez 2015’te tespit edildiğinden (Nobel Ödülü kazandıran bir başarı) beri astrofizikte yeni bir çığır açtı. Özellikle kara delik birleşmelerinden gelen bu sinyaller, geleneksel teleskopların genellikle gözlemleyemediği olaylara nadir bir bakış sundu.

Modelleri Karşılaştırma Zorluğu

Portsmouth Üniversitesi Kozmoloji ve Yerçekimi Enstitüsü’nde araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı Dr. Charlie Hoy, şunları açıkladı:
“Bir yerçekimi dalgası Dünya’dan geçtiğinde kısa bir sinyal yakalarız. Buna neyin sebep olduğunu anlamak için, gözlemi milyonlarca farklı modelle üretilmiş teorik yerçekimi dalgası sinyalleriyle karşılaştırırız. Sorun şu ki, tüm modeller eşit derecede doğru değil.”

Bilim insanları genellikle yerçekimi dalgası sinyallerini analiz etmek için Bayesçi çıkarım adı verilen bir teknik kullanıyor. Bu teknik, farklı modellerle birden fazla kez uygulanıyor ve sonuçlar çeşitli şekillerde birleştiriliyor. Ancak mevcut yöntemlerle sonuçları birleştirmek, her modelin Einstein’ın genel görelilik teorisine ne kadar sadık olduğunu gözden kaçırabiliyor ve yanıltıcı sonuçlara yol açabiliyor.

Dr. Hoy, “Yerçekimi dalgalarını Einstein’ın Alan Denklemleri’ni çözerek doğrudan hesaplamak oldukça zor. Yıllar içinde pek çok model geliştirildi, ancak hepsinin bir dereceye kadar yaklaşım hatası var. Bizim yöntemimiz, bu belirsizliği veri analizine dahil ederek kara deliklerin temel özellikleri hakkında daha kesin sonuçlar elde etmemizi sağlıyor” diye ekledi.

Araştırmacılar, yeni algoritmalarının gelecekte daha doğru modeller geliştikçe kara deliklerin kütle ve dönüş özelliklerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacağını vurguluyor.

Referans:
“Incorporation of model accuracy in gravitational wave Bayesian inference” – Charlie Hoy ve ark., Nature Astronomy (15 Temmuz 2025).

Kaynak: University of Portsmouth
Haber Veriyoruz