Evdeki modemler, elektrik dalgalanmaları

Evdeki modemler, elektrik dalgalanmaları ve sağlık

Özet (lead): Evlerdeki kablosuz modemler (Wi-Fi yönlendiriciler) ve elektrik hatlarından kaynaklanan düşük frekanslı alanlar uzun zamandır halkın gündeminde. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), uluslararası uzman kuruluşları (ICNIRP) ve son yıllarda yayımlanan kapsamlı incelemeler, güncel bilimsel kanıtların ev içi Wi-Fi ve benzeri RF (radyo frekansı) düzeylerinin genel nüfus sağlığına açık ve güçlü bir zarar gösteremediğini ancak araştırmanın devam ettiğini bildiriyor. Elektrik şebekesinden gelen düşük frekanslı manyetik alanlar (ELF) ile zihin/fonksiyonel yakınma belirtileri arasındaki ilişki de net değil; bazı çalışmalar küçük etkiler raporlasa da sonuçlar tutarlı değil ve yöntemsel zayıflıklar içeriyor.

Neler söylendi

WHO ve düzenleyici kurumların genel yorumu: WHO ve uluslararası kurumlar, baz istasyonları ve ev tipi Wi-Fi cihazlarından yayılan RF düzeylerinin, ölçülen değerlerle karşılaştırıldığında sağlık sınırlarının çok altında olduğunu ve genel olarak sağlık üzerinde beklenen bir zararın olmadığını belirtiyor (araştırma devam ediyor).

ICNIRP kılavuzları (2020): ICNIRP, 100 kHz–300 GHz aralığı için güncel maruziyet sınırlarını yayımladı; bu sınırlar, 5G, Wi-Fi, Bluetooth gibi teknolojiler dahil olmak üzere insanları korumayı amaçlıyor. Ev modemi kaynaklı tipik maruziyetler bu limitlerin çok altında kalıyor.

Kanser riski değerlendirmeleri: 2011’de IARC, RF elektromanyetik alanları için “muhtemel (2B) kanserojen” sınıflamasını yapmıştı; ancak daha yeni ve çok kaynaklı WHO öncülüğündeki derlemeler ile büyük incelemeler mobil telefonların beyin kanseriyle bağlantılı olmadığına yönelen sonuçlar bildiriyor — bu konuda büyük çaplı gözlemsel çalışmalar artan veriyle ilişki göstermedi. Araştırma hâlâ izleniyor.

Kısa-orta vadeli yakınma belirtileri (baş ağrısı, yorgunluk, konsantrasyon zorluğu): Bazı insanların Wi-Fi veya elektromanyetik alanlara maruz kaldıklarını belirterek yakınma bildirdiği (elektromanyetik hassasiyet/“EHS”) vakalar var; fakat kontrollü deneyler genellikle bu semptomları cihazların açık/kapalı durumunu doğru tahmin edememekle ilişkilendiriyor; psikolojik/algısal (nocebo/expectation) etkiler rol oynayabilir. Bu nedenle EHS tıpta hâlâ iyi tanımlanmış bir biyolojik açıklama bulmuş değil.

Düşük frekanslı elektrik manyetik alanlar (ELF) ve zihinsel etkiler: ELF-MF (ör. ev içi elektrik hatları, bazı cihazlar) ile bilişsel işlevler/ruh sağlığı arasında araştırmalar yapılmış; meta-analizler ve sistematik incelemeler bulguları karışık buluyor — bazı küçük etkiler raporlanmış, fakat çalışma kalitesi, örneklem büyüklüğü ve tekrarlanabilirlik sorunları nedeniyle kesin bir ilişki kurulmamış durumda. Son yıllarda yayımlanan kapsamlı derlemeler dikkatli, sınırlı çıkarımlar yapıyor.

Ne anlıyoruz?

Güncel, yüksek-kaliteli kanıtlar ev içi modemlerin/ Wi-Fi router’ların normal kullanım seviyelerinde halk sağlığı için açık ve güçlü kanıtlanmış bir zararı göstermez. Bu görüş WHO, ICNIRP ve ulusal sağlık kurumlarının genel kanaatiyle uyumludur.

Kanser riski hakkında yüksek kalitede büyük çalışmalarda belirgin bir artış kanıtlanmamıştır; ancak WHO/araştırma topluluğu izlemeyi sürdürüyor ve yeni veriler duyuruluyor.

Elektrik dalgalanmaları / ELF ve zihinsel etkiler konusunda kanıtlar karışıktır; bazı çalışmalarda küçük etkiler gözlenmiş olsa da sonuçlar tutarlı değil ve nedensellik gösteren güçlü bir kanıt yoktur. Semptomları olan kişiler için tıbbi değerlendirme önerilir.

Uzmanların ve kurumların önerdiği pratik önlemler (tedbiri elden bırakmamak için)

Bilimsel kanıt güçlü bir risk göstermediği halde bazı basit, maliyetsiz önlemler rahatlık ve algı açısından faydalıdır:

Modemi uzun süre doğrudan yakınınızda tutmayın; mümkünse uyurken modemi kapatmak veya yatak odasından uzaklaştırmak. (Mesafe, RF gücünü hızla azaltır.)

Mobil cihazları vücuda doğrudan yapıştırmak yerine uzakta tutmak / hoparlörle konuşmak ya da kulaklık kullanmak (özellikle uzun görüşmelerde).

Ev içi kablolu (Ethernet) bağlantıların mümkün olduğu yerlerde kablolu bağlantı tercih edilebilir — hem hız/kararlılık hem de algısal rahatlık sağlar.

Elektrik tesisatı veya aşırı dalgalanma/sık kesinti gibi sorunlar varsa bir elektrikçi veya mühendisle kontrol ettirin; bu, sağlık kaygısından çok güvenlik/cihaz performansı açısından önemlidir.

Elektromanyetik hassasiyet (EHS) yaşayanlar ne yapmalı?

EHS şikâyeti olanların öncelikle tıbbi değerlendirme alması önerilir; semptomlar başka tıbbi veya psikolojik nedenlere bağlı olabilir. Tedavi ve yönetim multidisipliner olabilir (hekim, nörolog, psikiyatrist, çevresel sağlık uzmanı).

Kaynakların güvenilirliği ve gelecek izleme

Bu haberde temel kaynak olarak WHO sayfaları ve ICNIRP kılavuzları, ulusal sağlık kurumlarının özetleri, ayrıca 2022–2025 arasında yayımlanmış sistematik derlemeler ve büyük derlemeler kullanıldı. Bilim bu alanda aktif; özellikle WHO’nun ve bağımsız araştırma gruplarının güncel kapsamlı derlemeleri sonuçları değiştirebileceği için kurumların raporları takip edilmeli. Öne çıkan kaynaklardan bazıları: WHO (wireless technologies), ICNIRP 2020 RF-guidelines, WHO önderliğindeki geniş derlemeler ve son yapılan sistematik incelemeler.

Kısa somut kaynak listesi (okumak isteyenler için — haber metninde kullandık)

WHO — Base stations and wireless technologies (özet ve tavsiyeler).
Dünya Sağlık Örgütü

ICNIRP — RF EMF guidelines (2020) ve Wi-Fi uygulama sayfaları.

Reuters / WHO-led review (2024) — mobil telefonlar ve beyin kanseri ilişkisinde büyük inceleme haber özeti.

NCI (US National Cancer Institute) — EMF ve kanser özet raporu.

Bilimsel incelemeler: Wi-Fi ve insan sağlığı sistematik incelemeleri (örn. 2022 ve 2024 derlemeleri).

Kaynak. ChatCGBT