İspanya, Lockheed Martin’in F-35 savaş uçakları.

İsveç ve İsviçre’nin F-35 programıyla ilgili son durum aşağıdaki gibi görünüyor; bazıları “iptal”, bazıları “gözden geçirme” aşamasında — net “tam iptal” durumu ülkeden ülkeye değişiyor.

🇪🇸 İspanya

İspanya, Lockheed Martin’in F-35 savaş uçaklarını alma planlarını şimdilik askıya aldı ve resmi olarak F-35 alımını “sürdürülemez” bularak konuşmaları durdurduğunu açıkladı.

2023’te hava kuvveti / deniz uçak filosunu yenilemek için F-35 alımına yönelik €6.25 milyarlık bir bütçe ayrılmıştı.

Ancak şu anki savunma stratejisi, artırılan savunma bütçesinin büyük kısmını Avrupa’daki savunma sanayine yatırım yapmaya yönlendirme kararı almış durumda. Bu sebeple, F-35 gibi Amerikan yapımı uçakların alınması bütçe/strateji açısından “uyumsuz” görülüyor.

Şimdi İspanya, iki Avrupa alternatifi arasında karar vermeyi düşünüyor: Eurofighter Typhoon ya da FCAS (Future Combat Air System).

Deniz Kuvvetleri açısından önemli bir konu: AV-8B Harrier uçaklarının emekliliği (≈ 2030) sonrası için F-35B tipi dikey kalkış iniş (STOVL) yeteneği sağlayacak bir uçak gerekiyor, fakat Avrupa’da bu yeteneğe sahip alternatifler sınırlı.

🇨🇭 İsviçre

İsviçre, 2022’de 36 adet F-35A siparişi veren ülke. Sözleşme CHF 6.035 milyar (≈ ~7.5 milyar USD) olarak imzalanmıştı.

Ancak sonradan “sabit maliyet” garantisi konusunda ABD ile yapılan müzakerelerde problem çıktığı açıklandı: ABD’nin FMS (Foreign Military Sales) sistemi çerçevesinde maliyetlerin değişebileceği, enflasyon, ABD içi maliyet artışları, malzeme komoditelerinin fiyat yükselişi gibi faktörlerin toplam maliyeti CHF 650–1300 milyon daha yükseltebileceği tahminleri yapıldı.

İsviçre Parlamentosu, bu ek maliyetlerin bütçeye etkisini ve savunma programı Air2030’un hedeflerine uyumunu yakından inceliyor. Alternatif yolların değerlendirilmesi kararı alındı — örneğin daha az sayıda uçak alınması, ya da maliyetleri kısmak için bazı opsiyonların kullanılması gibi.

Uçakların teslimatı hâlâ 2027 yılında başlaması planlanıyor, ilk uçak Fort Worth’taki üretim hattından gelecek; daha sonra İtalya’daki Cameri hattından teslimatlar başlayacak.

Değerlendirme: Tam iptal mi, yoksa yeniden yapılandırma mı?

İspanya için: aslında “sipariş edilmiş bir sözleşme” yok gibi görünüyor, daha ziyade teklif/ön görüşmeler yapılmış, bütçeler ayrılmış, fakat henüz nihai anlaşma imzalanmamış. Bu nedenle “iptal”den ziyade “şu ana kadar alınan adımların durdurulması” söz konusu.

İsviçre için: sözleşme imzalanmış durumda, fakat sabit maliyet garantileri vs. konularında anlaşmazlıklar var, kamuoyunda ve parlamentoda tepki var. Dolayısıyla “iptal” değil, maliyet açısından yeniden müzakere ya da siparişin küçültülmesi seçenekleri üzerinde düşünülüyor.

Haber Veriyoruz