Bir insan nasıl bilinç bir birey olabilir?

*Bilinçli Birey” Ne Demektir?

Öncelikle tanımı yapalım. “Bilinçli bir birey” denildiğinde genellikle şu özelliklere sahip bir kişi anlaşılır:

Kendi Farkındalığı: Kim olduğunun, ne hissettiğinin, ne düşündüğünün farkındadır.

Eleştirel Düşünme: Bilgiyi olduğu gibi kabul etmez, sorgular, analiz eder ve kendi sonuçlarına varır.

Ahlaki ve Etik Pusula: Doğru ile yanlışı ayırt edebilir, adalet ve hakkaniyet duygusuna sahiptir.

Özgür İrade: Seçimlerini dış baskılar olmadan, kendi iradesiyle yapar.

Sorumluluk Sahibi: Eylemlerinin ve seçimlerinin sonuçlarını üstlenir.

Öğrenme ve Gelişime Açıklık: Bilgisini ve bakış açısını sürekli genişletmek ister.

Şimdi bahsettiğiniz unsurların bu tanımla ilişkisine bakalım.

Unsurların Rolü ve Katkısı

a) Bilgi
Temel Malzemedir. Bilinç, boşlukta oluşmaz. Dünya hakkında, tarih hakkında, bilim hakkında, insanlar hakkında bilgi sahibi olmak, düşünecek bir “ham madde” sağlar. Ancak sadece bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Bilgi, nasıl kullanıldığına bağlı olarak bir amaç için araçtır.

b) İlim (Bilim ve Sistematik Bilgi)
Yöntem ve Disiplin Kazandırır. İlim, sadece bilgi değil, onu elde etme, doğrulama ve uygulama yöntemidir. Eleştirel düşünmenin, kanıta dayalı akıl yürütmenin en somut halidir. Bir insana “doğruyu nasıl bulacağını” öğretir. Bu, bilinçli bir birey olmanın en güçlü araçlarından biridir.

c) Öğretmek
Yol Göstericidir. Öğretmek, bilgi ve ilimin kişiye aktarılma sürecidir. İyi bir öğretmen sadece bilgi vermez, düşünmeyi, sorgulamayı ve merak etmeyi öğretir. Kıvılcımı çakar. Ancak öğretmenin niteliği çok önemlidir; dogmatik bir öğreti, bilinçlenmenin önünde bir engel de olabilir.

d) Eğitim
Bütünsel Gelişim Sürecidir. Eğitim, öğretmekten daha kapsamlıdır. Sadece okulda değil, hayatın içinde gerçekleşir. Eğitim, bir insana sadece matematik formülleri değil, aynı zamanda sosyal becerileri, empatiyi, işbirliğini, sorumluluğu da (teoride) kazandırmalıdır. Kaliteli ve eleştirel düşünceyi teşvik eden bir eğitim, bilinçli bireyler yetiştirmenin temel taşıdır.

e) Adalet
Güven ve Ahlaki Çerçeve Sağlar. Bir birey, içinde yaşadığı toplumun adil olduğunu hissederse, kendini güvende hisseder. Adalet duygusu, “doğru”nun ne olduğuna dair somut bir örnek teşkil eder. Adaletsizlik ise bireyi korkuya, umutsuzluğa veya öfkeye sürükleyerek bilinçli olma çabasını baltalar. Bireyin kendi içindeki adalet duygusu ise onun ahlaki pusulasını oluşturur.

f) Özgürlük
Vazgeçilmez Ön Koşuldur. Özgürlük olmadan bilinçli birey olmaktan söz edilemez. Bir insan;

Düşünce özgürlüğüne sahip değilse, ne düşüneceği dikte ediliyorsa, nasıl bilinçli olabilir?

İfade özgürlüğüne sahip değilse, fikirlerini test edip tartışamıyorsa, nasıl gelişebilir?

Seçim özgürlüğüne sahip değilse, eylemlerinin sorumluluğunu nasıl alabilir?
Özgürlük, bireyin kendi potansiyelini keşfetmesi ve gerçekleştirmesi için gerekli olan alanı sağlar.

Hangisi? Hepsini İçeren Bir Sistem.

Sorunuzun cevabı “hepsi” dir, ancak bir hiyerarşi ve iç içelik söz konusudur.

Özgürlük, bu sürecin yeşerebilmesi için gerekli topraktır.

Bilgi ve İlim, bu toprağa ekilen tohumlardır.

Öğretmek ve Eğitim, bu tohumun sulanıp büyütülme yöntemidir.

Adalet ise, bitkinin büyüyebileceği güvenli ve dengeli iklimdir.

Hiçbiri tek başına yeterli değildir:

Özgürlük sunmak, ama bilgi ve eğitimden yoksun bırakmak, kişiyi manipülasyona açık hale getirebilir.

Çok fazla bilgi yüklemek, ama eleştirel düşünmeyi (ilim ruhunu) ve özgürlüğü öğretmemek, kişiyi bir “ansiklopedi” yapar, “bilinçli bir birey” değil.

Adaletsiz bir ortamda verilen eğitim, bireyde güvensizlik ve sinizm yaratır.

Dolayısıyla, bir insanın bilinçli bir birey olabilmesi için:

Özgür bir ortamda, nitelikli bir eğitimle, eleştirel düşünmeyi (ilmin yöntemini) merkeze alarak, bilgi ile donatılması ve tüm bunların adalet duygusuyla harmanlanması gerekir.

Haber Veriyoruz