Doğada beşinci bir kuvvet mi var?
Evrende şimdiye dek keşfetmediğimiz ve anlayamadığımız yeni kuvvetler, karanlık madde gibi yeni madde formlarının bulunduğu bir gerçek. Evren bizim anladığımızdan değil, anlayabildiğimizden çok daha garip.
- Aristoteles, Galileo, Newton ve Einstein hareketi ve doğasını anlamak istediler. Hareket demek değişim demektir aslında. İster doğada ister insanlarda ister toplumlarda ister canlılıkta olsun; değişimin nedenini ve dinamiklerini anlamak en büyük amaçtır çoğu zaman. Değişime neden olan etkiye fizikte kuvvet deriz. Doğadaki değişimleri açıklamak için bildiğimiz dört temel kuvvetten başka yeni bir kuvvetin var olabileceği ihtimali son yapılan deneyler ile gün yüzüne çıktı. Beşinci kuvvet fikri nasıl ortaya atıldı? Arkasında yatan düşünsel yapı ne? Yılın bu ilk gününde beraber bakalım.
İLK NEDEN
Antik Yunan filozofları maddenin yapısını ve maddedeki değişimin nedenlerini hep merak ettiler. Görünen tüm maddenin ilk nedenine (Arkhe’sine) Thales su, Anaksimandros aperion, Anaksimenes hava, Herakleitos ateş, Pythagoras sayı, Anaksagoras sperma, Demokritos ise atom dedi. Bu felsefi fikirler içerisinden maddenin özüne dair en doğru yaklaşım atomculuktu. Demokritos’un maddenin bölünemez en küçük yapısı olarak adlandırdığı atomlar, ona göre farklı geometrik biçim, yapı ve büyüklüklere sahipti. Hatta bazı atomlar bir insan boyutunda bile olabilirdi. Modern atom kuramını ortaya atan John Dalton, Demokritos’un düşüncesinden farklı olarak bir elementin bütün atomlarının aynı olduğunu öne sürdü. Dalton’a göre de atomlar bölünemezdi ve iç yapısı yoktu. Joseph John Thomson’un elektronu ve Ernest Rutherford’un da çekirdeği keşfetmesi ile atomun iç yapısının olduğu ve daha küçük parçalardan meydana geldiği anlaşıldı.